Letselschade door medische experimenten vaak niet vergoed

Medische experimenten ten behoeve van nog niet toegelaten medicijnen of behandelwijzen leiden méér dan eens tot gezondheidsschade van proefpersonen. Enkele honderdduizenden proefpersonen werken in Nederland elk jaar mee aan experimentele medische onderzoeken. In de meerderheid van de gevallen gaat het om mensen die al patiënt zijn en het medische experiment als laatste strohalm aangrijpen om te genezen. Soms valt de gezondheidsschade mee, maar ook komt het voor dat de gevolgen ernstig zijn. Toch wordt daar bijna nooit een letselschade vergoeding voor toegekend. Dit lijkt vreemd, omdat proefpersonen in die gevallen op grond van de ‘Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen’ (WMO) recht hebben op een vergoeding voor geleden schade. In de praktijk blijkt de in deze wet opgenomen schadevergoedingsregeling een wassen neus te zijn. Dat komt omdat proefpersonen die stellen dat zij als gevolg van experimentele medische onderzoeken gezondheidsschade hebben opgelopen dat eerst moeten bewijzen, terwijl zij daarvoor vaak onvoldoende medische kennis in huis hebben. Bovendien is vaak nog weinig tot niets bekend van de in Nederland nog niet toegelaten medicijnen of behandelwijzen, zodat het voor proefpersonen bijna onmogelijk is om het medische verband tussen de door hen gestelde gezondheidsschade en de op hen verrichte experimentele medische onderzoeken aan te tonen. Slachtoffers blijven daardoor, ondanks kennis en expertise van een ingeschakeld letselschadebureau, vrijwel steeds met lage handen achter. Dit, terwijl zij wel alle risico’s lopen. Daar komt nog bij dat de betrokken verzekeraars talloze uitsluitingsgronden in de polisvoorwaarden hebben opgenomen, waardoor de kans op een letselschade vergoeding zelfs nóg kleiner wordt. Onlangs heeft de organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, genaamd ‘ZonMw’, ernstige kritiek geleverd op de huidige situatie en enkele aanbevelingen gedaan om de positie van proefpersonen van experimentele medische onderzoeken te versterken, zoals versoepeling of zelfs omkering van de bewijslast — waarbij het ziekenhuis moet bewijzen dat de door de proefpersonen gestelde gezondheidsschade niet het gevolg is van de uitgevoerde experimentele medische onderzoeken — en het verminderen van het aantal uitsluitingsgronden welke door de betrokken verzekeraars mogen worden afgesproken. Het is te hopen dat deze wijzigingsvoorstellen snel door de politiek zullen worden overgenomen en tot wet worden verheven, waardoor de rechtspositie van proefpersonen aanzienlijk zal worden verbeterd — hetgeen indirect de opbrengst van experimentele medische onderzoeken zal vergroten.